Viêm họng hạt: nguyên nhân, biểu hiện, điều trị và cách phòng ngừa
Viêm họng hạt cấp tính nếu không được điều trị sớm và đúng cách sẽ biến chuyển thành viêm họng hạt mãn tính, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ và chức năng hô hấp. Khi đã chuyển qua giai đoạn mãn tính thường có nguy cơ tái phát cao, dai dẳng và khó điều trị dứt điểm. Trong bài viết dưới đây, MEDSI sẽ cung cấp cho bạn biết thế nào là bệnh viêm họng hạt, nguyên nhân, biểu hiện để tiến hành điều trị kịp thời nhằm đạt hiệu quả tốt nhất.
I Viêm họng hạt là gì?
Theo thống kê, trong số 80% người Việt Nam bị viêm họng, có đến 45% phát triển thành viêm họng hạt. Tên tiếng Anh là Pharyngitis County, thuật ngữ viêm họng hạt dùng để chỉ trạng thái viêm họng kéo dài và lặp đi lặp lại nhiều lần (gọi là viêm họng mãn tính), khiến vùng họng và amidan bị viêm nhiễm kéo dài, sung huyết và xuất tiết liên tục khiến cơ thể suy yếu và dễ dàng bị virus hay vi khuẩn tấn công.
Lúc này, các tế bào lympho phải làm việc với cường độ cao trong thời gian dài, dẫn đến bị phình to và hình thành các hạt màu đỏ hoặc hồng ở thành sau họng, có kích thước khác nhau từ đầu đinh ghim đến hạt đậu. Các hạt này sẽ kích thích vào vùng họng khiến người bệnh luôn có cảm giác đau rát khi nuốt, rát ngứa cổ họng, khó ngủ, gây ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống cũng như giao tiếp hàng ngày.
Viêm họng hạt có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là những người thường xuyên bị viêm họng, sức đề kháng yếu, cơ thể thường suy nhược. Khi thời tiết chuyển mùa lạnh, bệnh có xu hướng tăng nhiều hơn. Viêm họng hạt có thể khởi phát đơn độc hoặc đi kèm các bệnh lý đường hô hấp khác như viêm xoang mãn tính, viêm khí phế quản mãn tính.
II Nguyên nhân gây viêm họng hạt
Theo chia sẻ của lương y Đỗ Minh Tuấn, giám đốc chuyên môn nhà thuốc Đỗ Minh Đường có hơn 20 năm kinh nghiệm trong điều trị các bệnh về hô hấp, có nhiều nguyên nhân khởi phát viêm họng hạt, nhưng chủ yếu vẫn đến từ việc người bệnh chủ quan trong điều trị viêm họng dẫn đến tái diễn nhiều lần và biến chuyển qua giai đoạn nghiêm trọng. Bệnh viêm họng hạt có thể đến từ ba nguyên nhân chủ yếu sau gây nên:
Nguyên nhân trực tiếp
Khoang miệng là nơi chốn xâm nhập yêu thích của các loại virus, vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh, khi có điều kiện, chúng sẽ tấn công và phá huỷ tế bào niêm mạc họng, sau đó lây lan và phát triển. Thông thường, virus tấn công trước, tạo điều cho vi khuẩn và nấm tiếp cận gây bội nhiễm. Dẫn đến các tế bào lympo tại vùng họng phải hoạt động liên tục dẫn tới kiệt sức, không còn khả năng kháng lại vi khuẩn, virus và dần nở to thành các hạ
t
Vi khuẩn, virus, nấm kích thích các tế bào lympho, nở to sưng thành các hạt
Nguyên nhân gián tiếp
Môi trường sống ô nhiễm: sinh sống, làm việc trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại, bụi bặm, khói thuốc lá hoặc thời tiết thay đổi thất thường là những yếu tố nguy cơ khiến dễ mắc bệnh
Lối sống không lành mạnh: những thói quen hàng ngày của chúng ta có thể dẫn đến tổn thương niêm mạc họng như lạm dụng rượu bia, dùng đồ ăn quá nóng hoặc quá lạnh, vệ sinh răng miệng kém góp phần kích thích cổ họng và tạo điều kiện để các tác nhân xấu xâm nhập.
Môi trường ô nhiễm và lối sống không lành mạnh là những nguyên nhân phổ biến gây viêm họng hạt
Nguyên nhân bệnh lý
Những người mắc các bệnh lý về dạ dày, viêm xoang mạn tính, viêm họng cấp tái phát nhiều lần, viêm amidan mạn tính hoặc các bệnh tiêu hoá như trào ngược thanh quản là những nguyên nhân có thể dẫn đến viêm họng hạt
Bất thường trong giải phẫu cấu trúc mũi xoang: polyp mũi, lệch vẹo vách ngăn
Sức khỏe có các yếu tố cơ địa, di truyền cũng là nguyên nhân làm tăng nguy cơ nhiễm viêm họng hạt
III Phân loại viêm họng hạt:
Viêm họng hạt được chia làm hai loại chính theo mức độ phát triển của bệnh:
- Viêm họng hạt cấp tính: là giai đoạn đầu của bệnh, lúc này các triệu chứng vẫn còn mơ hồ, ít gây ảnh hưởng đến đời sống khiến nhiều người chủ quan và bỏ qua điều trị hoặc tự mua thuốc chữa bệnh. Điều này rất dễ khiến bệnh trở nặng, do đó, khi có dấu hiệu nghi ngờ, cần đi khám Bác sĩ Tai Mũi Họng để được chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị đúng đắn, kịp thời.
- Viêm họng hạt mãn tính: viêm họng hạt cấp tính chuyển biến qua giai đoạn mãn tính khi người bệnh không điều trị đúng dẫn tới bệnh kéo dài. Khi bệnh kéo dài trên 3 tuần sẽ có những biến chuyển tiêu cực, về lâu dài khiến việc điều trị khó khăn hơn và cũng dễ tái phát lại.
IV Biểu hiện của viêm họng hạt
- Ho khan, ho có đờm, thường phải cố ho khạc để long đờm ra.
- Sốt là phản ứng bình thường khi cơ thể có dấu hiệu nhiễm trùng hay có các kháng nguyên lạ. Có trường hợp sốt cao trên 38 độ.
- Họng khô và ngứa rát, phải thường xuyên tằng hắng, khạc hoặc nuốt nước bọt để hạn chế tình trạng ngứa. Triệu chứng kéo dài trong nhiều ngày hoặc tuần, kèm theo các cơn đau âm ỉ.
- Amidan là nơi sản sinh các kháng thể chống lại sự xâm nhập từ các kháng nguyên lạ như virus, vi khuẩn, nấm. Khi thể trạng yếu hay các tác nhân lạ xâm nhập sẽ thúc đẩy quá trình viêm khiến amidan sưng lên.
- Lớp niêm mạc có biểu hiện đỏ bầm và dày lên. Xuất hiện những chấm đỏ là chấm xuất huyết trên vòm miệng, gồ lên cao hơn so với niêm mạc xung quanh.
- Tổ chức bạch huyết là những cấu trúc nhỏ, tròn. Khi các tế bào mô trong cổ họng bị các tác nhân lạ xâm nhập, các hạch bạch huyết sản sinh các bạch cầu hay kháng thể để chống lại, gồ thành đám xơ hoá ở họng khiến bệnh nhân nuốt khó, nuốt đau. Sờ cổ thấy nổi hạch, cứng và ấn vào thấy đau.
- Giọng nói có thể bình thường hoặc khàn nhẹ, đau rát rõ nhất mỗi khi thức dậy vào buổi sáng, cơ thể mệt mỏi, biếng ăn, mất vị giác, ăn không có cảm giác ngon.
Nếu không điều trị đúng cách, viêm họng hạt sẽ dẫn đến một số biến chứng như áp xe quanh amidan hay thành họng,viêm xoang, viêm mũi hay viêm tai giữa hay viêm thanh quản. Nguy hiểm hơn, bệnh còn dẫn đến tình trạng viêm cầu thận, viêm màng tim, ảnh hưởng đến sự an nguy của người bệnh.
V Cách điều trị viêm họng hạt
Phương pháp chữa trị viêm họng hạt sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng viêm mà bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp điều trị phù hợp với người bệnh.
Dựa vào nguyên nhân:
Các bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân gây bệnh và sử dụng phác đồ trị bệnh phù hợp. Khi viêm họng hạt là biến chứng của các bệnh lý khác, như viêm xoang, viêm mũi, viêm amidan, trào ngược dạ dày thực quản,...bác sĩ sẽ ưu tiên xử lý dứt điểm các bệnh này trước. Khi nguyên nhân gây bệnh được loại bỏ, thì các triệu chứng của viêm họng hạt cũng thuyên giảm:
Điều trị viêm xoang sẽ giúp loại bỏ các dịch chảy xuống họng và cải thiện dần bệnh
Kiểm soát tốt trào ngược họng thanh quản, ngăn axit tác động lên niêm mạc họng, giúp tổn thương viêm niêm mạc họng phục hồi nhanh hơn
Phẫu thuật cắt bỏ amidan, VA sưng viêm, polyp mũi hay phẫu thuật vẹo vách ngăn mũi… để loại bỏ tổ chức viêm nhiễm khu trú và đảm bảo lưu thông diễn ra đúng cách.
Dựa vào thuốc:
Trong quá trình điều trị, các bác sĩ có thể kê một loại số loại thuốc để kiểm soát nguyên nhân gây bệnh kết hợp với làm giảm triệu chứng viêm họng hạt như tình trạng ngứa họng, ho,...Trong quá trình dùng thuốc, bệnh nhân cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Không tự ý thay đổi đơn thuốc, ngưng thuốc giữa chừng.
Nhóm thứ nhất nhằm điều trị và kiểm soát các nguyên nhân gây bệnh, gồm các loại thuốc ức chế virus, vi khuẩn hay nấm và thuốc điều trị trào ngược họng thanh quản.
Nhóm thứ hai có công dụng giảm các triệu chứng khó chịu do viêm họng hạt gây ra, bao gồm các loại thuốc giảm ngứa họng, giảm ho, tiêu đờm, hay loại giảm đau, hạ sốt,…Cùng với đó là các chế phẩm hỗ trợ điều trị như nước súc họng, dung dịch rửa mũi.
Điều trị bằng tiểu phẫu đốt hạt
- Khi các hạt đã trong tình trạng quá to và viêm nhiễm nặng, bệnh nhân cần phải thực hiện tiểu phẫu đốt hạt bằng tia laser hoặc đốt lạnh để điều trị, thường là phương án sau cùng được bác sĩ khuyên áp dụng. Đây chỉ là giải pháp tạm thời, giúp người bệnh giảm sự khó chịu do các hạt to trên thành họng, những hạt li ti nếu không được xử lý hết sẽ tồn tại và phát triển về sau. Trên thực tế, nhiều bệnh nhân sau một thời gian sẽ phải đi đốt lại, thời gian hạt nhỏ phát triển thành to là khác nhau ở mỗi người
- Chung quy lại, điều trị ho, ngứa họng bằng thuốc hay đốt hạt chỉ là điều trị triệu chứng, cốt yếu vẫn phải điều trị căn nguyên gây bệnh. Trên thực tế, rất nhiều bệnh nhân dù được đốt họng hạt vẫn hay bị ho lại và tiếp tục mọc các hạt mới.
Đốt hạt giúp người bệnh giảm sự khó chịu do các hạt to trên thành họng
Biện pháp chữa trị viêm họng hạt tại nhà
Ngoài các cách y khoa, người bệnh có thể áp dụng những phương pháp tự chữa trị lành tính sau để bệnh nhanh thuyên giảm:
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch vệ sinh khoang miệng để sát khuẩn và làm dịu cơn đau họng. Nước súc miệng giúp diệt trừ các loại vi khuẩn và virus gây bệnh trong khoang miệng. Hơn nữa, điều này cũng tăng cường khả năng miễn dịch cho vùng hầu họng, giúp cơ thể đối phó tốt hơn với các tác nhân gây bệnh. Với tính chất mát lạnh của nước súc miệng, triệu chứng đau và ngứa ngáy ở cổ họng được hạn chế đáng kể, giảm bớt phiền toái do triệu chứng bệnh gây ra.
Tham khảo: dung dịch vệ sinh khoang miệng OLBIA - nâng cao sức khoẻ khoang miệng
- Uống nhiều nước ấm để cổ họng bớt khô và giúp loãng đờm
- Mật ong có tác dụng diệt khuẩn, kháng viêm, làm dịu cổ họng và dễ long đờm. Có thể sử dụng mật ong nguyên chất, pha mật ong với nước ấm hoặc làm mật ong ngâm chanh đào để chữa bệnh.
- Tỏi được xem như một loại kháng sinh tự nhiên giúp tiêu diệt vi khuẩn, đồng thời cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Người bệnh có thể ăn một vài tép tỏi tươi, dùng tỏi ngâm mật ong hoặc ngâm giấm để giảm các triệu chứng khó chịu.
- Nên dành thời gian nghỉ ngơi, hạn chế sử dụng giọng nói, chất kích thích và bỏ hút thuốc lá để quá trình phục hồi nhanh chóng hơn, tránh cho bệnh tái phát.
VI Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân viêm họng hạt
Khi bị viêm họng hạt, người bệnh cần cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp nhanh chóng khỏi bệnh. Các thực phẩm nên ở dạng mềm, trơn như canh, súp, món hầm,...để dễ hấp thu. Người bệnh nên ăn và không ăn các loại thực phẩm sau:
Nên
- Thực phẩm giàu vitamin A, C, E. Trong khi vitamin C giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, chống chọi với vi khuẩn thì vitamin A, E lại có vai trò tái tạo và làm lành tổn thương.
- Thực phẩm giàu protein. Các loại thực phẩm ở dạng mềm như thịt băm, sữa, cá hồi, trứng cung cấp nguồn năng lượng dồi dào và tăng cường hệ miễn dịch, giúp loại bỏ các tác nhân xâm nhập
- Thực phẩm giàu kẽm. Người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu kẽm như ngao, sò, củ cải trắng, rau chân vịt, súp lơ xanh bởi kẽm sẽ thúc đẩy quá trình sản sinh, phát triển và chức năng của hầu hết các tế bào miễn dịch.
- Thực phẩm có tính kháng viêm. Một số thực phẩm, gia vị có khả năng kháng khuẩn, chống viêm như gừng, tỏi, mật ong, bạc hà, tía tô, hành, hẹ… rất hữu ích cho người bị viêm họng hạt, ức chế hoạt động của vi khuẩn.
Không nên
- Thức ăn khô cứng, nhiều góc cạnh bởi sẽ khiến khó nuốt, làm khởi phát các cơn ho và khiến triệu chứng của bệnh nặng hơn.
- Thức ăn nhiều gia vị cay nóng, đồ ăn nhiều axit không chỉ gây kích thích niêm mạc họng mà còn dễ gây trào ngược thanh quản
- Thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ: ảnh hưởng đến hệ tiêu hoá, gây giảm đề kháng và khiến tình trạng viêm họng thêm trầm trọng
- Đồ ăn tái, sống: không nên ăn đồ tươi sống, chế biến tái vì chúng thường chứa nhiều vi khuẩn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
VII Các cách phòng ngừa viêm họng hạt
Viêm họng hạt là bệnh lý hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng những biện pháp đơn giản sau:
Điều trị dứt điểm viêm họng và các bệnh lý vùng mũi – xoang, hô hấp, đường tiêu hóa trên, tránh để bệnh kéo dài dai dẳng dẫn đến viêm họng hạt. Những người có hệ miễn dịch kém nên cân nhắc tiêm phòng vắc xin để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh đường hô hấp.
Vệ sinh răng miệng sạch sẽ và đúng cách, thường xuyên súc miệng với nước muối sinh lý để loại bỏ vi khuẩn.
Xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học, hợp lý. Luyện tập thể dục thể thao đều đặn để tăng cường sức khỏe.
Bỏ hút thuốc lá, tránh rượu bia, chất kích thích và các loại đồ cay quá cay, nhiều dầu mỡ
Giữ ấm cổ và cơ thể, đặc biệt khi thời tiết chuyển lạnh
Hạn chế tối đa việc tiếp xúc với hóa chất và khói bụi. Nếu thường xuyên làm việc trong môi trường độc hại, người bệnh cần sử dụng đồ bảo hộ lao động đúng cách để bảo vệ sức khỏe cho bản thân.
Nước súc miệng OLBIA với ba hoạt chất mạnh mẽ: Chlorhexidine, Alcohol, Nano Bạc Ag+ có khả năng sát khuẩn cao, giúp tiêu diệt virus, vi khuẩn ngay tại vùng họng và khoang miệng cực nhanh, từ đó giảm đau rát họng nhanh chóng, đánh bay các nguyên nhân gây viêm họng phổ biến với công thức 3IN1:
Vệ sinh khoang miệng, ngăn ngừa mảng bám, sâu răng, cho hơi thở dễ chịu
Hỗ trợ làm giảm viêm nướu, đau răng.
Sát khuẩn vượt trội, đặc biệt đối với các dạng virus có vỏ ngoài (như các chủng virus corona)
Sản phẩm được khuyên dùng trong các trường hợp:
Vừa chớm ho, đau rát cổ, nuốt đau
Hôi miệng, hơi thở khó chịu
Viêm lợi, viêm nướu, đau răng
Đặc biệt, có thể dùng trong những trường hợp không thể sử dụng bàn chải đánh răng (sau phẫu thuật miệng, nhổ răng)
Đặc biệt, OLBIA có thể dùng trong những trường hợp không thể sử dụng bàn chải đánh răng (sau phẫu thuật miệng, nhổ răng) mà vẫn đảm bảo an toàn.
OLBIA được ưa chuộng bởi mùi hương bạc hà dịu nhẹ, vị không quá cay, không gây khô miệng hay ố răng. Chỉ cần súc họng/miệng với OLBIA 10ml/lần, ngày 2-3 lần, các triệu chứng sẽ cải thiện chỉ sau 1-3 ngày.
Sở hữu 1 chai OLBIA để ngăn ngừa bệnh viêm đường hô hấp và vệ sinh khoang miệng
Hiện Nước súc miệng OLBIA đang có giá cực tốt tại gian hàng chính hãng của MEDSI trên Shopee.
VIII OLBIA Dung dịch vệ sinh khoang miệng - Miệng sạch họng khoẻ sức khoẻ nâng cao
Khoang miệng được xem là cửa ngõ nơi các loại virus, vi khuẩn và nấm tiếp xúc dễ dàng. Gặp “thiên thời địa lợi”, virus mở đường tấn công, “dẫn lối” cho vi khuẩn và nấm tiếp tục xâm nhập. Do đó, việc giữ khoang miệng luôn sạch khỏe sẽ giúp hạn chế các mầm bệnh có cơ hội tiến vào sâu hơn, gây bội nhiễm. Hiểu được điều đó, Dung dịch vệ sinh khoang miệng OLBIA từ nhà MEDSI sẽ là tấm khiên bảo vệ vững chắc giúp ngăn ngừa các tác nhân lạ gây bệnh viêm họng hạt.
