Nhận biết các dấu hiệu viêm xoang nặng và những biến chứng khôn lường
Viêm xoang là một bệnh lý đường hô hấp phổ biến và đang có xu hướng trẻ hoá do những tác nhân từ môi trường sống, lối sống. Các triệu chứng bệnh không quá nguy hiểm và thường có những dấu hiệu tương đồng tai mũi họng thông thường khiến nhiều người không để tâm. Khi không được điều trị đúng và kịp thời, bệnh có thể kéo dài và diễn biến khó lường, phát sinh nhiều biến chứng nặng như viêm màng não, áp xe não, viêm tắc mạch sọ, thậm chí đe doạ tính mạng dẫn đến tử vong.
Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những cách nhận biết các triệu chứng viêm xoang trở nặng để từ đó có phương hướng chữa trị kịp thời và ngăn ngừa những nguy hiểm có thể xảy ra.
1. Viêm xoang là gì?
Trước khi nhận biết các triệu chứng viêm xoang nặng, chúng ta cùng nhau tìm hiểu căn bệnh này để nắm rõ những ảnh hưởng của nó lên cơ thể sao nhé.
Viêm xoang, hay còn gọi là viêm mũi xoang, là tình trạng một hoặc nhiều hốc xoang bị sưng, viêm do virus, vi khuẩn hoặc nấm tấn công, khiến dịch nhầy tiết ra bị ứ đọng, không thoát ra ngoài, và tạo nên áp lực trong xoang. Các nguyên nhân gây ra viêm xoang có thể bao gồm viêm mũi dị ứng, polyps mũi, cơ địa, hút thuốc, ô nhiễm môi trường và cả những tổn thương bên trong mũi. Đây là một vấn đề phổ biến và thường gặp trong cộng đồng, chiếm 25-30% số người mắc các bệnh về đường hô hấp.
Viêm xoang là bệnh lý tai mũi họng rất phổ biến ở nước ta, bất kỳ đối tượng nào cũng có thể mắc phải
Viêm xoang thường chia làm 2 loại:
- Viêm xoang cấp tính: xảy ra khi tình trạng bệnh kéo dài từ 1-2 tuần sau đó khỏi thì được gọi là viêm xoang cấp tính. Ở giai đoạn đầu, bệnh có các dấu hiệu nhẹ như ngứa mũi, ngứa mắt, viêm mũi nhẹ, rất dễ điều trị với các phương pháp xử lý mũi thông thường. Nếu không được xử lý đúng, bệnh sẽ chuyển sang viêm xoang mạn tính với những triệu chứng nặng nề.
- Viêm xoang mạn tính: viêm xoang cấp tính không được điều trị kịp thời, dẫn đến diễn biến phức tạp và kéo dài trên 3 tháng với các triệu chứng tái đi tái lại nhiều lần được gọi là viêm xoang mãn tính.
Phân biệt viêm xoang cấp tính và viêm xoang mãn tính
2. Khi nào bệnh viêm xoang trở nặng
Viêm xoang mãn tính còn được xem là viêm xoang nặng do các triệu chứng bệnh kéo dài, tái phát thành nhiều đợt cấp tính thường xuyên trong năm. Do tình trạng tổn thương lớp niêm mạc nghiêm trọng bên trong các xoang xung quanh mũi, dẫn đến các triệu chứng được kích hoạt ở mức độ dữ dội và tần suất dày đặc, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh.
Những nguyên nhân phổ biến khiến bệnh viêm xoang chuyển hướng nặng nề, dẫn đến khó khăn và tốn kém trong việc điều trị bao gồm:
- Không sớm phát hiện điều trị hoặc điều trị viêm xoang cấp tính không dứt điểm, khi triệu chứng mới thuyên giảm đã ngừng điều trị. Cả hai trường hợp này đều xuất phát từ sự chủ quan của người bệnh. Vì những triệu chứng không rõ ràng ở giai đoạn đầu khiến nhiều người có suy nghĩ bệnh sẽ tự thuyên giảm mà không cần phải xử lý.
Chủ quan trong điều trị viêm xoang để bệnh tái đi tái lại nhiều lần là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm xoang nặng
- Các yếu tố nhiễm trùng khiến bệnh tái phát
- Không nhận thức sớm sự phát triển của các khối polyp mũi để ngăn chặn kịp thời
- Lạm dụng các loại thuốc xịt mũi gây nên tác dụng phụ. Thông thường, các bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc xịt, nhỏ mũi như Rhinex, Otrivin có tác dụng làm dịu nhẹ các triệu chứng của người bệnh viêm xoang, đem lại sự thoải mái cho người dùng nên dễ bị lạm dụng. Việc sử dụng trong thời gian dài với liều dùng vượt quá mức khuyến cáo của bác sĩ có thể gây ra nhiều rủi ro. Ban đầu, các triệu chứng có thể biến mất nhanh nhưng dùng kéo dài khiến người bị bệnh bị lờn thuốc và bắt buộc phải sử dụng với liều dùng cao hơn. Về lâu dài khiến niêm mạc mũi bị tổn thương nặng và rất khó hồi phục.
Việc lạm dụng các loại thuốc xịt mũi khiến người bệnh bị lờn thuốc và phải sử dụng liều dùng cao hơn, về lâu dài khiến niêm mạc mũi bị tổn thương
- Vệ sinh mũi chưa đúng cách hoặc quá nhiều cũng gây phản tác dụng. Đây là một trong những nguyên nhân khiến cho bệnh nặng nề hơn. Khi mũi bị nghẹt cứng mà bơm nước muối vào một bên thì bên còn lại sẽ không thoát ra được. Lúc này, nước muối sẽ bị chảy sang hai bên và làm viêm tai.
- Đối tượng bị bệnh có hệ miễn dịch, sức đề kháng yếu như trẻ em, người lớn tuổi, người có bệnh tự miễn hay bệnh lý nền sẽ khiến bệnh dễ chuyển hướng nặng khi mắc viêm xoang.
- Tự ý mua thuốc về điều trị: việc tự ý mua các loại thuốc phổ biến để điều trị sẽ khiến người bệnh không thể chữa bệnh tận gốc mà có khả năng dẫn đến những hệ luỵ không mong muốn.
Tự ý mua thuốc chữa bệnh có thể khiến viêm xoang trở nặng
3 Các triệu chứng của bệnh viêm xoang nặng
Thực tế cho thấy, các dấu hiệu của viêm xoang cấp tính và viêm xoang mãn tính tương tự nhau. Tuy nhiên, khi viêm xoang trở nặng, bệnh sẽ kích thích các triệu chứng nặng nề hơn và người bệnh có thể nhận biết thông qua các dấu hiệu sau:
Sổ mũi: dấu hiệu đặc trưng của viêm xoang. Lúc này dịch chảy liên tục và nhiều hơn bình thường, tuỳ thuộc vào mức độ viêm mà dịch có màu trắng đục, xanh hoặc vàng nhạt.
Nghẹt mũi: khi dịch chảy nhiều sẽ có mủ, gây ứ đọng dẫn đến tắc mũi ở một bên hay cả hai. Nghẹt mũi khiến người bệnh khó thở, phải thở bằng miệng để duy trì hô hấp, dễ gây hôi miệng.
Nghẹt mũi là triệu chứng dễ thấy của viêm xoang nặng
Đau mũi và vùng đầu: lỗ xoang bị bịt kín khiến dịch trong mũi không thể thoát ra ngoài, tạo áp lực lên khu vực thành xoang khiến mắt, má, tai và cả đầu khó chịu. Bên cạnh đó, các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, vi rút, làm suy yếu hệ miễn dịch tạo áp lực lên hệ thần kinh nặng nề, dẫn đến tình trạng đau đầu.
Dịch mũi không thể thoát ra tạo áp lực thành xoang, dẫn đến tình trạng đau đầu
Ho kéo dài: dịch mũi viêm chảy xuống họng, kéo dài dẫn đến viêm họng kèm cảm giác đau rát ở cuống họng.
Dịch viêm mũi chảy xuống họng dẫn đến viêm họng và ho kéo dài
Mất khứu giác và vị giác: viêm nhiễm và sưng kéo dài gây ảnh hưởng lên các dây thần kinh khứu giác và vị giác. Người bệnh sẽ cảm thấy các triệu chứng này kích hoạt một cách rõ ràng hơn khi bệnh viêm xoang trở nặng.
Sốt cao và kéo dài: đa số sốt do viêm xoang dừng ở mức độ nhẹ và trung bình. Một số ít bệnh nhân khi đã có biểu hiện sốt cao trên 39 độ C chứng tỏ trình trạng bệnh đã diễn biến nghiêm trọng hơn. Cần có sự can thiệp kịp thời để tránh lây lan qua các cơ quan khác.
Sốt cao trên 39 độ là biểu hiện bệnh viêm xoang đã tiến triển nặng hơn
Suy giảm thị lực: đây là một trong những tình trạng viêm xoang trở nặng mà người bệnh phải hết sức lưu ý. Tình trạng này thường diễn ra với bệnh nhân bị viêm xoang sàng, xảy ra bởi có sự liên quan giải phẫu của xoang sàng với các dây thần kinh thị giác. Sự suy giảm này không xảy ra một cách bất chợt mà sẽ từ từ đối với viêm xoang mạn tính.
Mặt sưng phù nề: đây cũng là một lời cảnh tỉnh cho tình trạng sức khoẻ của người mắc bệnh lý viêm xoang. Sự sưng nề vùng mặt cho thấy tình trạng bệnh đã lan rộng từ lòng xoang sang các mô xung quanh. Triệu chứng này không chỉ gây nặng mặt, khó chịu mà còn dễ dẫn đến các hệ luỵ khác.
4 Biến chứng nguy hiểm của viêm xoang trở nặng
Nhiều người vẫn có suy nghĩ viêm xoang chỉ như những cơn nghẹt mũi kéo dài và chấp nhận sống chung cả đời, không có ý thức trị bệnh dứt điểm. Thực tế, viêm xoang nhẹ có thể dễ dàng đẩy lùi và ít có nguy cơ phát sinh thành biến chứng. Nhưng khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng nhưng không được điều trị đúng cách và kịp thời, những tổn hại về sức khỏe do viêm xoang gây ra là vô cùng to lớn mà chúng ta phải hết sức để ý:
_ Biến chứng nội sọ: trong trường hợp xấu, viêm xoang có thể lan rộng đến khu vực não và xương sọ, dẫn đến tình trạng viêm màng não hoặc áp xe trong não. Khi có các triệu chứng như lú lẫn, đau đầu dữ dội, thường xuyên buồn ngủ hay cổ cứng thì hãy đến bệnh viện ngay lập tức để được kiểm tra và có biện pháp phù hợp. Biến chứng của tình trạng này có thể mang lại những di chứng đau lòng suốt đời người bệnh như liệt dây thần kinh sọ, liệt nửa người, não úng thuỷ, động kinh. Không chỉ thế, nó thậm chí dẫn đến tử vong do lan truyền huyết khối, áp lực nội sọ hay nhiễm trùng huyết
_ Biến chứng suy giảm thị lực: viêm xoang kéo theo trình trạng viêm vùng mắt do vi khuẩn gây bệnh theo các mạch móc từ hốc xoang di chuyển lên như viêm mô liên kết vùng hốc mắt, túi lệ bị áp xe (với dấu hiệu nước mắt chảy nhiều), mí mắt viêm (ngứa mi mắt), viêm dây thần kinh mắt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị giác của người bệnh. Đặc biệt, một trong những quan ngại lớn nhất của viêm xoang nặng chính là sự hình thành máu đông trong mạch máu sau mắt khiến người bệnh bị suy giảm thị lực mạnh mẽ và thậm chí dẫn đến mù lòa.
Biến chứng suy giảm thị lực do viêm xoang nặng
_ Biến chứng viêm xoang ở mạch máu: đây là một trong những biến chứng hiếm gặp của xoang sàng và xoang bướm. Xoang hang dạng rỗng của nền sọ có nhiệm vụ dẫn lưu máu đi từ các tĩnh mạch mặt, khi các xoang này bị nhiễm trùng thường sẽ có các biểu hiện đau nhức, liệt vận nhãn, mất thị lực, sụp mí mắt hay sốt cao lạnh run. Huyết khối xoang hang không được can thiệp có thể gây tỷ lệ tử vong 30% hoặc để lại di chứng vĩnh viễn bao gồm liệt vận nhãn, mù, yếu liệt do đột quỵ, suy tuyến yên.
Huyết khối xoang tĩnh mạch hang là biến chứng viêm xoang bướm thường gặp
_ Biến chứng thần kinh: Chèn ép dây thần kinh do các tổn thương trong xoang hang có thể dẫn đến liệt dây thần kinh vận nhãn, dây thần kinh khứu giác và thị giác. Các triệu chứng của biến chứng viêm xoang tác động lên xoang hang bao gồm phù nề kết mạc, đau đầu nghiêm trọng, có biểu hiện lác mắt.
_ Nhiễm trùng các xương xung quanh: Khối u sưng, áp xe dưới xương, trình trạng phù nề cục bộ tại xoang trán là một trong những dấu hiệu cho thấy bệnh nhân đang bị viêm tủy xương, một biến chứng tiềm ẩn thường xảy ra đối với những người bị viêm xoang trán. Vi khuẩn theo mạch máu đến xương và gây ra tình trạng nhiễm trùng. Tình trạng này có thể dẫn đến hình thành một lỗ rò đến thành xương với sự kết tụ của xương hoại tử.
_ Bệnh tai mũi họng và hô hấp: tai, mũi, họng là ba bộ phận thông nhau nên người bệnh viêm xoang dễ bị ngứa, viêm tai hoặc viêm họng. Đặc biệt, với trẻ em bị viêm xoang sớm, mọi tổn hại của đường hô hấp trên đều có thể là nguyên nhân của các bệnh về đường hô hấp dưới nguy hiểm đến tính mạng như viêm phổi, viêm phế quản,..
Viêm xoang nặng kéo theo các bệnh về tai mũi họng và hô hấp
5. Phương pháp điều trị viêm xoang mạn tính
Viêm xoang mạn tính sẽ khó điều trị hơn viêm xoang cấp tính do những biến chứng đã diễn biến phức tạp hơn. Cần sự kiểm tra của bác sĩ để chỉ định phương pháp điều trị phù hợp bằng nội khoa hay ngoại khoa.
5.1. Điều trị viêm xoang mạn tính với nội khoa
Phương pháp điều trị nội khoa vẫn phổ biến nhất và thường được chỉ định ban đầu cho bệnh nhân viêm xoang mạn tính. Hiệu quả điều trị tốt nếu bệnh chưa diễn biến quá lâu, kéo dài nhiều năm, niêm mạc mũi - xoang chưa bị thoái hóa nhiều và các lỗ thông xoang chưa bị bít tắc. Các thuốc được dùng trong điều trị bao gồm: kháng viêm, kháng sinh, thuốc co mạch tại chỗ kết hợp với rửa thông dịch xoang.
Với xoang viêm khác nhau, thuốc và liều lượng điều trị có thể khác nhau, cụ thể như sau:
Điều trị nội khoa cho viêm xoang hàm mạn tính
Điều trị toàn thân
Dùng thuốc kháng sinh từ 2 - 3 tuần.
Thuốc corticosteroid dạng uống.
Điều trị tại chỗ
Dùng thuốc co mạch.
Rửa mũi bằng nước muối sinh lý.
Làm thuốc mũi, rửa mũi xoang: thuốc corticosteroid dạng xịt.
Ngoài ra, bệnh nhân cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, nâng cao thể trạng.
Điều trị nội khoa là phương pháp chủ yếu cho bệnh nhân viêm xoang mạn tính
Điều trị nội khoa cho viêm xoang trán mạn tính
Các nhóm thuốc thường được chỉ định là:
Thuốc kháng sinh.
Thuốc kháng viêm.
Thuốc chống dị ứng.
Thuốc chống sung huyết, giảm chảy nước mũi.
Thuốc giảm đau.
Khí dung mũi để làm sạch và giảm viêm, có thể thực hiện hàng ngày hoặc nhiều hơn tùy tình trạng bệnh.
Điều trị nội khoa cho viêm xoang sàng mãn tính
Với bệnh lý này, điều trị tương tự như viêm xoang trán, ngoài ra có thể sử dụng thêm phương pháp Proetz.
Điều trị nội khoa cho viêm xoang bướm mạn tính
Với viêm xoang bướm mạn tính, điều trị nội khoa tương tự với các thuốc kháng sinh, kháng viêm, chống dị ứng,… Tuy nhiên, nếu bệnh nặng hơn không đáp ứng điều trị bằng nội khoa, cần xem xét điều trị ngoại khoa, mở thông xoang bướm để giảm tiến triển bệnh.
5.2. Điều trị ngoại khoa trong bệnh viêm xoang mạn tính
Hầu hết trường hợp chỉ định điều trị ngoại khoa là phương pháp cuối cùng khi bệnh nhân viêm xoang mạn tính không đáp ứng điều trị với thuốc hoặc tái phát nhiều lần không khắc phục được. Có thể lựa chọn mổ mở hoặc mổ nội soi mũi, song, hầu hết bệnh nhân hiện nay mở nội soi mũi để điều trị viêm xoang mạn tính.
Tùy vào nguyên nhân tác động gây viêm xoang mạn tính mà bác sĩ sẽ thực hiện những phẫu thuật khác nhau như: dẫn lưu dịch tiết, chữa vẹo vách ngăn, nạo VA, cắt bỏ polyp mũi,… Nếu viêm xoang mạn tính do thoái hóa polyp, cần chỉ định phẫu thuật sớm dựa trên vị trí polyp và ảnh hưởng, bao gồm:
Polyp ở xoang trán: Phẫu thuật mở ngách trán.
Polyp gây viêm xoang hàm và sàng trước: Phẫu thuật mở khe mũi giữa và bóng sàng.
Polyp trong viêm xoang sàng trước và sau: Phẫu thuật nạo sàng.
Polyp trong viêm xoang bướm: Phẫu thuật mở thông xoang bướm.
Phẫu thuật nội soi xoang giúp điều trị viêm xoang mãn tính hiệu quả
Để điều trị khỏi viêm xoang mạn tính cần sự phối hợp của bệnh nhân, điều trị tích cực bằng nhiều phương pháp trong thời gian dài. Hầu hết trường hợp viêm xoang mạn tính không quá nguy hiểm, song điều trị muộn sẽ dẫn đến biến chứng nặng. Ngoài ra, bệnh kéo dài gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, sinh hoạt, chất lượng giấc ngủ và ăn uống của bệnh nhân.
6. Các phương pháp giảm nhẹ triệu chứng của viêm xoang:
Để giảm triệu chứng và phòng ngừa viêm xoang tiến triển nặng, người bệnh cần có phương pháp đối phó ngay từ sớm. Bên cạnh sử dụng thuốc theo chỉ định, bạn có thể phối hợp thêm các cách dưới đây:
- Sử dụng máy làm ẩm không khí, nhất là trong không gian có mở điều hòa. Máy giúp duy trì độ ẩm phù hợp, tránh để không khí quá khô, ảnh hưởng đến niêm mạc mũi, xoang.
- Vệ sinh mũi, họng hàng ngày là vô cùng cần thiết bằng nước muối sinh lý hoặc các sản phẩm xịt mũi để cải thiện tình trạng ngứa mũi, tắc, nghẹt mũi, khó thở ( Lưu ý tránh lạm dụng).
Tham khảo: Xoangspray - Thuốc Thảo Dược Xịt Mũi Trị Viêm Mũi Xoang
- Nên uống nhiều nước, bao gồm nước lọc ấm, nước ép trái cây tươi… giúp làm loãng chất nhầy, giảm tắc nghẽn trong xoang.
- Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng, làm việc quá sức để cơ thể có thời gian hồi phục.
- Hạn chế nguy cơ kích ứng, viêm phổi và các yếu tố gây dị ứng đường hô hấp bằng cách tránh xa khói thuốc, không khí ô nhiễm, lông thú vật, phấn hoa, nước hoa.
