“Lá hồi sinh” có mặt khắp nơi ở Việt Nam được người Nhật săn lùng, đếm lá tính tiền

14.11.2023

Không thể phủ nhận, khí hậu nhiệt đới với lượng mưa dồi dào, độ ẩm cao đã ban tặng cho người Việt Nam chúng ta một thảm thực vật vô cùng đa dạng với muôn vàn các loại rau, hoa lá, không chỉ có giá trị cao về mĩ quan mà còn thơm ngon và đặc sắc về hương vị. Không chỉ vậy, các loại thực vật đó còn có công dụng rất tốt với sức khỏe, thậm chí còn được xem là nguyên liệu quý chữa bách bệnh. Trong đó, không thể không nhắc đến lá tía tô, loại rau mùi quen thuộc có ở khắp mọi nơi, với giá thành cực kì hạt dẻ lại được ưa chuộng và săn lùng ráo riết tại đất nước Mặt trời mọc.

Tía tô (tên tiếng Anh là Perilla leaves) hay còn được gọi là tô diệp, trong tiếng Nhật gọi là Shiro, là một loại thảo mộc thường có mặt trong các món ăn nổi tiếng của người Nhật như sushi, salad, tempura, thịt heo chiên xù nhằm tăng hương vị nồng, làm dậy mùi cũng như thêm phần hấp dẫn cho món ăn. Tía tô mang lại những lợi ích tích cực cho sức khỏe chúng ta, mặc dù nhiều người nhận xét có vị khá khó chịu. Loại lá này còn được gọi bằng cái tên lá hồi sinh hay rau trường thọ.

1. Đặc điểm nhận dạng

Lá tía tô thuộc họ Bạc hà, nhóm thân thảo. Phiến lá có lông tơ mịn, kích thước to dần về cuống lá và là lá đơn mọc đối. Chóp lá nhọn, ria mịn chạy dọc đến răng cưa thô. Hai lá có màu xanh lục, tuỳ lá có thể có màu tím ở mặt dưới. Cả thân, lá và hạt của cây đều có thể sử dụng được

Lá tía tô là loại lá thuộc họ Bạc hà

Lá tía tô rất giàu vitamin và các khoáng chất. Có tác dụng bồi bổ sinh lý cơ thể tốt hơn, đồng thời giúp ích rất nhiều cho việc cải thiện tình trạng suy nhược hay thiếu dưỡng chất. Ngoài ra, các chất dinh dưỡng có trong lá tía tô còn có tác dụng bảo vệ sức khỏe tim mạch và mạch máu não con người, cải thiện trí nhớ và duy trì sức khỏe thị lực khỏe mạnh. Hương vị của tía tô được đánh giá như là sự pha trộn giữa hồi hương, cam thảo, quế và bạc hà sát khuẩn.

Người ta dùng lá tía tô để làm gia vị cho món ăn hoặc phơi khô làm trà uống. Theo nghiên cứu, 100g tía tô có chứa 25 calo; 170mg canxi; 3,2mg sắt; 3,6g chất xơ; 13mg vitamin C… Với hàm lượng dinh dưỡng cao, việc dùng lá tía tô trong bữa ăn hàng ngày sẽ giúp nâng cao sức khoẻ.

Nếu ở Việt Nam, lá tía tô được bán theo bó với mức giá hợp lý. Ta có thể dễ dàng bắt gặp lá mọc dại ven đường hay nhiều gia đình có thể dễ dàng trồng ngay tại vườn nhà để sử dụng. Song, khi xuất khẩu sang Nhật loại rau này lại được bán tính theo lá. Thời điểm năm 2017 - 2019, lá tía tô Việt Nam khi xuất khẩu sang Nhật được tính giá 500-700 đồng/lá. Ước tính, 1ha trồng tía tô sẽ cho thu hoạch 17-18 triệu lá, cho doanh thu khoảng 2,5 tỷ đồng. Thông thường, đây là loại tía tô có màu xanh, kích thước đều, không rách, nát. Yêu cầu về sự đồng nhất từ hình thức đến chất lượng cũng như sự ổn định được đánh giá rất cao.

Tía tô tại Nhật được bán với giá lên tới 500-700 đồng một lá, được trồng tuân theo quy trình nghiêm ngặt

Đặc biệt để đủ điều kiện xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, các quy trình trồng loại lá tía tô này đều phải tuân thủ theo kỹ thuật, công nghệ của quốc gia này. Tất cả các quy trình từ việc chọn giống, gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch và được chuyên gia Nhật Bản hướng dẫn chặt chẽ, nghiêm ngặt.

2. Vì sao lá tía tô lại quý và được người Nhật săn lùng nhiều đến thế?

Không phải tự nhiên, lá tía tô lại có giá trị cao đến thế tại xứ sở Phù Tang. Nguyên nhân đến từ việc đây là một trong những gia vị quan trọng bậc nhất, đóng vai trò thiết yếu trong nền ẩm thực Nhật Bản. Lá tía tô gắn liền với những khía cạnh lâu đời của người Nhật, là phần quan trọng tạo nên nét truyền thống của con người và văn hoá nơi đây, đặc biệt không thể thiếu trong các món ăn quan trọng.

Cụ thể, sashimi đã là món ăn quá nổi tiếng khi nhắc đến nền ẩm thực Nhật Bản. Được làm từ các loại hải sản tươi sống, món ăn này có tính Hàn, dễ khiến cơ thể nhiễm lạnh, khi ăn kèm với lá tía tô có vị cay, tính ấm nóng, sẽ làm tăng thêm hương vị cho món ăn. Ngoài ra, còn có tác dụng tuyệt vời như sát trùng, tiêu độc, làm hài hoà, cân bằng chế độ ăn. Lá tía tô giúp người sử dụng kháng lại các tác nhân gây bệnh do nhiễm lạnh, và át đi mùi tanh của đồ sống.

Tía tô kèm theo món Sashimi giúp cân bằng tính hàn

Một món ăn cũng rất đỗi quen thuộc và gần gũi với người dân xứ sở anh đào là mơ muối và sẽ là sự thiếu sót lớn nếu thưởng thức món ăn này mà không kèm lá tía tô. Mơ muối có thể được thưởng thức bốn mùa cùng với cơm trắng, là nguyên liệu gắn liền với các món nước ép, trà ngâm. Mơ muối đi cùng với lá tía tô vừa tạo nên món ăn thơm ngon, vừa có giá trị cao trong việc chữa bệnh.

Mơ muối thường được sử dụng cùng lá tía tô, nâng tầm hương vị món ăn

Ngoài ra, tía tô còn có mặt trong các món ăn truyền thống khác của Nhật Bản như shiso maki - lá tía tô cuộn hạt dẻ rang, mè và tương miso, thường được sử dụng kèm rượu sake lạnh hoặc trà xanh nóng. Không chỉ giới hạn trong các món ăn, lá tía tô còn có thể kết hợp với các loại nước ép để trở thành nguồn giải khát trong những ngày nắng nóng, làm đẹp da, tốt cho tiêu hóa và phục hồi sức khoẻ.

Shiso maki - lá tía tô cuộn hạt dẻ rang, mè và tương miso, một món ăn truyền thống của xứ sở Phù Tang

Nước ép tía tô có màu đỏ như rượu vang, mang vị chua ngọt và thơm vị cay

3. Giá trị dinh dưỡng của lá tía tô

Tía tô được xem là loại lá trường sinh vì những lợi ích sức khoẻ và giá trị dinh dưỡng mà nó mang lại sau đây:

Vitamin

Lá tía tô chứa hàm lượng lớn các loại vitamin đa dạng như vitamin B6, vitamin K, vitamin A và vitamin C. Trong đó, mỗi loại vitamin đóng vai trò quan trọng, thúc đẩy nâng cao sức đề kháng cơ thể như vitamin B6 giúp chuyển hóa năng lượng và chức năng thần kinh, vitamin K làm đông máu, vitamin A duy trì thị lực khoẻ và vitamin C có tác dụng chống oxy hóa, cũng như tăng cường hệ miễn dịch.

Khoáng chất

Bên cạnh vitamin, lượng khoáng chất dồi dào cũng được tìm thấy trong lá tía tô. Kẽm, kali, sắt, canxi là những khoáng chất cần thiết để duy trì sự khỏe mạnh của cơ thể. Kẽm là nguyên tố quan trọng trong hệ thống miễn dịch và sự phát triển của tế bào. Kali hỗ trợ cân bằng nước và điện giải, duy trì hoạt động ổn định của các cơ quan như hệ tim mạch, cơ bắp, tiêu hoá và tiết niệu. Sắt là thành phần của các huyết sắc tố và canxi rất cần thiết cho sự phát triển chắc khỏe của xương và răng.

Lá tía tô có nhiều khoáng chất cần thiết để duy trì sự khỏe mạnh của cơ thể

Chất xơ

Lá tía tô giàu chất xơ nên được sử dụng để hỗ trợ giảm cân. Chất xơ cũng thúc đẩy khả năng tiêu hóa khỏe mạnh, giảm táo bón và có thể điều trị bệnh tiểu đường và tim.

Chất chống oxy hoá

Trong tía tô chứa nhiều anthocyanin và các chất chống oxy hóa tự nhiên khác như quercetin, eugenol có tác dụng chống lại tổn thương gốc tự do và giảm viêm

4. Công dụng của lá tía tô

Giảm lượng Cholesterol xấu trong cơ thể: Chiết xuất dầu hạt từ tía tô chứa nhiều Omega 3, một chất quan trọng có khả năng chống oxy hóa cao và trung hòa lượng Cholesterol xấu trong máu. Từ đó giảm tối đa nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch như xơ vữa động mạch, đột quỵ, nhồi máu cơ tim,...

Chống trầm cảm: Một trong những công dụng của tía tô mà không phải ai cũng biết đó chính là khả năng hỗ trợ điều trị chứng trầm cảm. Trong tía tô có chứa hoạt chất dopamine có khả năng tăng hưng phấn, khiến chúng ta hạnh phúc hơn. Ngoài ra dopamine còn kích thích trí não hoạt động, tối ưu các tổ chức não.

Lá tía tô có khả năng chống trầm cảm

Tăng cường hệ miễn dịch: Hàm lượng vitamin C cao cùng với hoạt chất interferon giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, vi khuẩn, tác hại của các gốc tự do và tăng cường chức năng hệ thống miễn dịch

Ngăn ngừa ung thư: Các thành phần chứa trong lá tía tô như vitamin C, Omega 3 giúp tiêu diệt các tế bào ung thư và các gốc tự do nguy hiểm, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh ung thư hiệu quả.

Giảm đau khớp, viêm khớp: Trong lá tía tô có chứa một vài loại axit béo vô cùng có lợi giúp cho các khớp không bị sưng, đau do viêm, đồng thời tăng cường tiết dịch bôi trơn cho các khớp, giảm viêm, giảm đau cơ.

Lá tía tô giúp giảm viêm, đau cơ, đồng thời tăng tiết các dịch bôi trơn cho khớp

Hạ sốt, làm thuyên giảm các triệu chứng cảm cúm: Lá tía tô có tính nóng, ấm, phù hợp để chế biến các món ăn giúp hạ sốt, giảm cảm cho người mắc bệnh cúm. Ngoài ra, khả năng chống vi khuẩn của lá tía tô sẽ nâng cao quá trình hồi phục của người bệnh, sốt cao do virus.

Trị nám, làm trắng da, ngăn ngừa nguy cơ lão hoá: Nám là tình trạng da bị đổi màu kèm theo tàn nhang do sự thay đổi về nội tiết tố, yếu tố môi trường tác động đến cơ thể. Sử dụng lá tía tô thường xuyên cung cấp lượng vitamin A và C dồi dào, kèm theo các khoáng chất thiết yếu giúp da khoẻ mạnh. Đồng thời, các hoạt chất oxy hóa giúp làn da không còn nếp nhăn, trẻ hoá các tế bào da, khiến da trở nên mịn màng và trắng sáng hơn.