Bệnh lý cao huyết áp: triệu chứng, nguyên nhân, và cách điều trị

Theo thống kê hiện nay trên thế giới có đến 1,13 tỷ người có huyết áp cao, con số này được dự đoán lên đến 1,56 tỷ người vào năm 2025. Nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh cao huyết áp là yếu tố quan trọng giúp người bệnh điều trị sớm và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

I Bệnh cao huyết áp là gì

Bệnh huyết áp cao, hay còn gọi là tăng huyết áp, là một tình trạng áp lực máu tạo ra khi lưu thông qua mạch máu trong cơ thể cao hơn mức bình thường. Huyết áp được tạo bởi sức co bóp của tim để đẩy máu vào hệ thống mạch máu và sự co giãn của thành mạch. Huyết áp được tính bằng đơn vị mmHg và gồm có hai chỉ số chính:

• Huyết áp tâm thu thể hiện ở chỉ số trên, là huyết áp khi tim co bóp.

• Huyết áp tâm trương thể hiện ở chỉ số dưới, là huyết áp khi tim bạn được thư giãn.

Ví dụ: Huyết áp 130/80 mmHg: 130 là huyết áp tâm thu, 80 là huyết áp tâm trương. Vì vậy khi bác sĩ hoặc y tá cho bạn biết huyết áp của bạn, thì họ sẽ nói 2 con số.

Cao huyết áp là sự vượt quá giới hạn trên của chỉ số huyết áp, có thể tâm thu đơn độc, tâm trương đơn độc hoặc cả hai. Theo hội tim mạch châu Âu 2018 thì tăng huyết áp ở người lớn khi huyết áp tâm thu >= 140 mmHg và /hoặc huyết áp tâm trương >= 90mmHg.

Ở mức bình thường, huyết áp tâm thu nằm trong khoảng 120 -129mg và huyết áp tâm trương từ 80-84 mmHg, giới hạn huyết áp bình thường có thể thấp hơn ở trẻ em và cao hơn ở người lớn tuổi.

Khuyến cáo về chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp

II Nguyên nhân gây tăng huyết áp 

Cao huyết áp được xem là một sát thủ ẩn mình vì thường diễn biến âm thầm và gây ra những biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng hoặc để lại nhiều hậu quả nặng nề. Bệnh thường gặp chủ yếu ở người lớn tuổi (huyết áp vô căn); trong khi 10% còn lại có nguyên nhân gọi là huyết áp thứ phát.

Huyết áp nguyên phát (vô căn)

Có đến 90% trường hợp huyết áp tăng cao là huyết áp vô căn. Đa phần xảy ra ở lứa người cao tuổi và không xác định được nguyên nhân. Những trường hợp này thường có yếu tố di truyền khi nhiều người trong gia đình cũng mắc bệnh này, hay có tiền sử mắc bệnh đái tháo đường. Ngoài ra còn có những thói quen dễ dẫn đến bệnh cao huyết áp như thói quen ăn mặn, hút thuốc lá, dư cân, béo phì, ít vận động,...

Huyết áp thứ phát 

Khi xác định được nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh thì gọi là huyết áp thứ phát . Tình trạng này chiếm khoảng 10% ca bệnh và bệnh có thể chữa khỏi khi điều trị trực tiếp vào nguyên nhân gây ra. 

Một số nguyên nhân thường gặp:

• Bệnh thận là nguyên nhân thường gặp nhất trong tăng huyết áp thứ phát (suy thận mãn, hẹp động mạch thân).

• Một số bệnh lý nội tiết như cường giáp, suy giáp, bệnh Cushing cũng khiến huyết áp tăng.

• Một số loại thuốc như Corticoides (điều trị bệnh viêm khớp, bệnh Lupus, hen suyễn, dị ứng), thuốc kháng viêm, giảm đau hoặc thuốc tránh thai là nguyên nhân gây tăng huyết áp và thường biến mất tác dụng phụ sau 1-2 tuần ngưng sử dụng thuốc.